“Toprak birden önümde yarıldı. Korkutucu olduğu kadar da muhteşemdi. 1,5 kilometre uzunluğundaki yarıktan çıkan ateş karanlığı bıçak gibi kesti. Dağ, nefes borusunu tıkayan kayaları, külleri püskürtüyordu. Sonra lav kusmaya başladı. Ama ne kusma?..”
Yazı: Yılmaz Bayazıtoğlu – ybayazitoglu.mby@gmail.com Fotoğraflar: Belma Bayazıtoğlu
Fırtına bugün İzlanda’yı yerinden söküp okyanusa sürüklemek istiyor sanki. Dün gezdiğimiz yerlerdeki huzuru gördükten sonra adamcağızın söylediklerinin burada yaşandığına inanmak zor. Ne yazık ki feribot iskelesinde karşılaştığımız Gustaf’tan öğrendiklerimizle yetinmek zorundayız. Çünkü Heimaey Adası’na yapılan seferler iptal edilmiş. Oysa gidebilsek 1973’teki o patlamanın izlerini görmek ilginç olacaktı. Hayalimiz okyanusun soğuk sularına düşünce ısınmak için Gustaf’la iskeledeki kantine dalıyoruz. Westmannaeyjar Adaları içinde yaşanan tek yer olan Heimaey’de oturan Gustaf, adaların yanardağ patlamalarına yabancı olmadığını, hatta varlıklarını sualtındaki bir yanardağa borçlu olduklarını söylüyor.
“23 Ocak 1973 gecesi rüzgâr 12 kuvvetinde esiyordu, Atlantik kudurmuştu. Senede birkaç kez olur böyle. Burnumuzu değil limandan, evlerimizden bile çıkaramıyorduk. Yıllardır adadaki her şeyi sakin sakin seyreden Eldfell Yanardağı da sanki fırtınadan cesaret almış gibi saat 01.45’te coştu. Önce yer sarsıntıları… Sonra gırtlağını temizlemek ister gibi öksürmeye başladı. Neler olduğunu görmek için dışarı çıktım. Ağıldaki koyunlar delirmişti sanki. Saldım hayvancağızları. İlk şoku atlatınca başı dertte olanların yardımına koştum. Herkes gibi… İnsanlar suyla ateş arasında sıkışıp kalmıştı. Cesur kaptanlar olmasa ya tutuşan adada kavrulacak ya da kuduran denizde boğulacaklardı. Kötü hava yüzünden geceyi limanda geçiren balıkçılar kadınları, çocukları, hasta ve yaşlıları kaçırmak için gözlerini kırpmadan denize açıldılar. Benim gibi sağlam olanlarsa adada kalıp kayaları bile tutuşturan ateşle mücadeleye girişti. En kötüsü lavın limana yönelmesiydi. İzlanda’nın en önemli balıkçı filolarından birini okyanusun öfkesinden koruyan tek limanı ele geçirmesi sonumuz olurdu. Ülke için de iyi olmazdı. Çünkü İzlanda’da tutulan balığın yüzde 20’si burada avlanır.
Yazının devamı Ocak 2017 sayımızda..
