Yelkenler, tekneniz denizde olduğu sürece hava koşullarından etkilenir. Tuza ve güneşe dayanıklı üretilseler de sezon sonunda bakıma ihtiyaç duyar. Bakım sürecinde yapılması gerekenleri UK Sailmakers Türkiye kurucu ortağı Bülent Çelik’ten öğrendik.
Röportaj: Kadir Pirasoğlu
Yelkenler yapıları ve kullanım alanları itibariyle çok özel tasarıma sahiptirler. Birçok çeşidi olmakla beraber en çok Dakron kumaşlar kullanılmaktadır. Yarış ve hava şartlarına dayanıklı kompozit kumaştan imal edilen yelkenler de vardır fakat hepsi ne kadar tuza ve güneşe dayanıklı olarak üretilseler de bu iki etkene maruz kaldıkları süre uzadıkça hasar görmeleri ve yıpranmaları kaçınılmaz olcaktır.
Bazı yelkenler her ne kadar sistemleri gereği kapalı yapıda olsalar da dış koşullardan etkilenebilirler. Bu nedenle yelkenli teknelerin bu önemli ekipmanından uzun yıllar faydalanabilmek, zorlu hava şartlarında güvenle seyre çıkabilmek için her sezonun sonunda özel bakım yapmak önemlidir.
Bakım sürecine nasıl başlamalı?
Yelkenlerin bakımları kulanım süresince yapılması gerekenlerle başlar. Seyir esnasında yelkenleriniz serpinti ve dalgalardan gelen deniz suyuyla tuzlanır. Bu tür seyirlerin bitiminde yelkenlerinizi rüzgârsız günlerde açıp tatlı suyla yıkayıp tuzdan arındırın ve kuruyunca sarın. Yelkenlerinizi asla nemli olarak sarmayın ve saklamayın.
Yelkenler bakım öncesi nasıl temizlenmeli?
Duru suyla yıkanmalı, asla ağartıcı ve asitik malzeme kullanılmamalıdır.
Hangi temizlik malzemeleri kullanılabilir?
Asitik olmayan ve ağartıcı (beyazlaştırıcı) içermeyen özel şampuanlar kullanılmalıdır. Yumuşak fırçayla fırçalanabilir. Sert fırça, yüksek basınçlı su ve ağartıcı asitik şampuanlarla yapılan yıkamalar yelkeninizin UV dayanımını ciddi şekilde azaltır ve güneşe karşı korumasız kılar.
Yelkenlerdeki hasarlar nasıl onarabilir? Küçük ya da büyük hasarlar için profesyonel yardım almadan önce ne yapabiliriz?
Sökülmüş yerler varsa dikişlerin yine orijinalindeki gibi makineyle dikilmesi gereklidir. Denizde böyle bir hasar söz konusu olursa el dikişiyle geçici olarak tamir yapılabilir. Bu sebeple her yelkenli teknede bir yelken tamir kiti bulunmalıdır. Karaya varınca mutlaka bu dikişlerin makineyle yenilenmesi ve gerekli takviyelerin yapılması için yelken servislerine başvurulmalıdır. Bazı yelkenlerde yapışkan tamir kumaşları kullanılarak tamir yapılabilir. Yapışkan kumaşla yapılan tamirlerde yapışkan kumaş yelkenin her iki tarafına da uygulanmalıdır.
Yelkenler nasıl katlanmalı?
En önemli konu yelkenleri katlamadan önce iyice kurumuş olduğundan emin olmaktır. Yelkenler altobaşo yakasına paralel olarak 50-70 cm genişliğinde sağ ve sol tarafa yapılacak katlarla akordiyon şeklinde katlanır.
Yelkenlerin kış boyunca doğru bir şekilde katlanması neden önemlidir?
Yelkende oluşacak kumaş kırıklarını en minimumda tutmak için doğru katlanmalıdır. Gelişi güzel katlanan yelkenlerde kumaş kırıkları çoğalır ve yelken kumaşının üzerinde bulunan UV apresini yıpratır.
Yelkenler küf tutmaması için nerede ve nasıl saklanmalı?
Yelkenler tamamen kurumuş olarak nemsiz ortamda ve hava sirkülasyonu olan depolarda saklanmalı ve sık sık alt üst edilmelidir. Saklama öncesinde yelkenlerin küflenmemesi için tuzdan ve tozdan arındırılması önemlidir. Düzgünce katlanan yelkenler, mutlaka sık sık havalandırılan mekânlarda, kuru ve nemsiz bir ortamda saklanmalıdır.
Saklamak için ideal sıcaklık ve nem koşulları nedir? Nasıl sağlanır?
Yelkenlerin 18-24 derece sıcaklıkta, yüzde 50’nin altında bir nem oranına sahip ortamlarda depolanması uygundur. Bu ısı ve yüzde 50 altı nem ortamının sağlanması için ısıtıcı ve sanayi tipi nem alıcı kullanmak gereklidir. Saklanırken belli aralıklarla yelkenler alt üst edilir.
Uzun süreli depolama sırasında hangi önlemleri almak gerekir?
Daha önce söylediklerime ek olarak eğer yelkenler bir yelken servisinde depolanıyorsa yaşanabilecek hasar durumlarına (yangın, su baskını vs.) karşı mutlaka sigortalanmış olmasına dikkat edilmelidir. Yelkenlerin depolandığı alanların nemsiz ve havalandırmalı olmasına özen gösterilmelidir. Yelkenlerin bakımı esnasında UV’leri kontrol edilmeli, ufak tefek sökükler dikilmeli, rüzgâr tüyleri değiştirilmelidir.
