America’s Cup arenasında kartlar yeniden dağıtılıyor; güç savaşları, ayrılıklar ve belirsizliklerle dolu yeni sezon, yelken tutkunlarını sürükleyici bir hikâyeye davet ediyor.
YAZI: Melis Baykan – FOTOĞRAFLAR: America’s Cup arşivi
37. America’s Cup sona erer ermez, yelken dünyası hız kesmeden 38’inci edisyonun hazırlıklarına başladı. Aralık ayında yayınladığımız yazıda yarışın detaylarına inmiştik ama gelin bir kez daha üstünden geçelim. America’s Cup geleneğine göre bir yat kulübüne bağlı ekibin kazanana meydan okuması gerekiyor. Yarış biter bitmez Sir Ben Ainslie, kazanan Emirates Team New Zealand’a meydan okudu. Ancak bunu INEOS sponsorluğunda mı, yoksa kendi takımı Athena ile mi yapacağı belirsiz kaldı. Bu karmaşayla başlayan yeni süreçte başka neler oldu, inceliyoruz.
INEOS GROUP İLE SIR BEN AINSLIE ANLAŞAMADI
America’s Cup geleneğine göre, yarış bitince yeni bir meydan okuma yapılır ve bu sayede “Challenger of Record” belirlenir. Bununla birlikte meydan okuyan takım (Challenger), yarış kuralları, mekân, zaman gibi teknik ve organizasyonel konularda, kupayı savunan takımla (Defender) müzakerelere başlar. Bu sene finalde Team New Zealand’a karşı ağır bir yenilgiye uğrayan Ineos Britannia takımının dümencisi ve CEO’su Sir Ben Ainslie tarihi meydan okumayı yaptı. Ancak kısa bir süre sonra, Ineos’un sahibi milyarder Sir James Ratcliffe ile Sir Ben Ainslie’ye ait Athena Racing Team, anlaşamadıklarını ve iki ayrı kampanya yürüteceklerini duyurdular. Bu ayrılık, kimin “Challenger of Record” sayılacağı konusunda da bir karmaşa yaratmıştı.
America’s Cup geleneği, takımların bağlı oldukları yat kulüpleri üzerinden ilerliyor. Yani bir takım diğerine doğrudan meydan okumuyor; aslında Royal Yacht Squadron Kulübü, New Zealand Royal Yacht Squadron Kulübü’ne meydan okuyor. Bu çerçevede, tüm yat kulüpleri kendilerine kontratlı bir takım oluşturuyor ve bu takımlar daha sonra bir isim sponsoru tarafından destekleniyor.
Hal böyleyken, Ineos ve Athena’nın ayrılığını şöyle özetleyebiliriz. İngiliz takımı, Athena Racing Team adıyla anılıyor; Royal Yacht Squadron’a bağlı ve Sir Ben Ainslie’nin tüm haklarına sahip olduğu bir yapı. Bütün anlaşmalar ve fikri mülkiyet hakları da doğrudan bu takıma ait. Öte yandan Sir James Ratcliffe’in yönettiği INEOS Group, Formula 1, futbol, bisiklet ve yelken dünyasında faaliyet gösteren dev bir sponsor şirket konumunda. İki kez America’s Cup kampanyası yürüttüler. Özellikle son kampanyada, F1 dünyasından gelen Mercedes mühendisleriyle her gün teknik sınırları zorlayan bir performans ortaya koydular. Unutmamak gerekir ki, takımın tüm finansal ve teknik desteği de INEOS’tan geliyordu.
Ratcliffe, diğer AC takımlarında da (Prada, Alinghi) görüldüğü gibi, bir milyarder olarak yalnızca finansman sağlamakla kalmayıp takıma sahip olmak istiyor. Zira AC Yelken Takımı finansörü kimliğiyle yürüttüğü kampanyalardan elinde somut bir emtia kalmadı. Sir Ben Ainslie ise başarılı bir yelkenci ve takım sahibi olarak kampanyalarını sürdürebilmek için bir finansöre ihtiyaç duyuyor; yat kulübü ise Athena takımını tanıyor ve destekliyor. Gelinen noktada, iki taraf bir türlü uzlaşamayınca INEOS üzülerek yeni bir kampanyayı bu şartlar altında sürdüremeyeceğini duyurdu. Sir Ben Ainslie ise Athena takımı olarak yoluna devam edeceklerini açıkladı.
38. AMERICA’S CUP NAPOLİ’DE YAPILACAK
Geçtiğimiz yılın ekim ayında 37’nci America’s Cup’ı kazandığından beri Royal New Zealand Yacht Squadron ve Emirates Team New Zealand, 38’nci America’s Cup’ı yeniden Auckland’da düzenlemeyi değerlendirmişti. Her ne kadar bu etkinliğe ev sahipliği yapabilmek için özel sermaye, yerel ve merkezi hükümet desteğiyle güçlü bir finansal kombinasyon oluşturulması gerektiğini belirtmiş olsalar da, mevcut zorlu ekonomik koşullar altında bunun mümkün olmayacağı kısa sürede netleşti.
Geçtiğimiz yıl düzenlenen America’s Cup ve paralel etkinliklerin 2024’te Barselona’ya 1.034 milyar Euro (1.9 milyar NZD) ekonomik katkı sağladığı rapor edilmiş olsa da, Yeni Zelanda Hükümeti’nin önceliklerinin şu an için farklı bir yönde olduğunu anlıyoruz.
Tüm bu gelişmelerin ardından, yazının yayına hazırlandığı sırada bir uzlaşmaya varıldı ve İtalya hükümeti, Team New Zealand ile Royal New Zealand Yacht Squadron ortak açıklamasıyla, 2027 ilkbahar-yaz aylarında düzenlenecek 38. Louis Vuitton America’s Cup’a İtalya’nın ev sahibi ülke, Napoli’nin ise ev sahibi şehir olarak seçildiğini duyurdu.
ALINGHI RED BULL RACING TAKIMI OLMAYACAK
Bir sonraki America’s Cup için planlar yapılırken maalesef Alinghi Red Bull Racing bu edisyonda yer alamayacaklarını açıkladı. İsviçre ekibi yeni bir kampanyada yer almayacaklarını ve takımın “düzenli bir şekilde tasfiyesine” başladıklarını belirtirken, “Tüm çabalarımıza rağmen, biz – Alinghi Red Bull Racing – etkinliğin geleceği için “Defender of the America’s Cup” yani Emirates Team New Zealand ile bir anlaşmaya varamadık” diyerek kararlarını açıkladılar.
Bu kararlarını “Daha fazla hesap verebilirlik, daha fazla şeffaflık ve sadece bireysel olarak değil, bir grup olarak da performans göstermek için yeni fırsatlar görmek isterdik” şeklinde ifade ederken Yeni Zelanda Takımı CEO’su Grant Dalton, son edisyonda gösterdikleri zayıf performanstan toparlanamadıkları için kampanyadan çekildiklerini düşündüğünü belirtti.
EMIRATES TEAM NEW ZEALAND CEPHESİNDE AYRILIK
Peter Burling, 2012 ve 2016 Olimpiyatları’nda altın madalya sahibi olduktan sonra AC takımına katılan ve 2017’de kupa savunucusu Amerika Birleşik Devletleri takımına karşı (Defender Team USA) America’s Cup’ı kazanıp, kupayı kaldırmış en genç dümenci olmuştu. 2017 zaferinden bu yana kazandığı America’s Cup ile güçlü bir isim haline gelen Peter Burling, yarışın 38’inci edisyonunda Emirates Team New Zealand ile anlaşma sağlayamayıp yolları ayırdıklarını duyurdu.
Takım CEO’su Grant Dalton’un “çok üzücü bir gün” olarak bildirdiği karar, yeni kampanya sürecinin şartları karşısında bir anlaşmaya varamadıklarını ve iki yıl sonra gerçekleşmesi beklenen organizasyon için zaman baskısı nedeniyle anlaşma yapacak fırsat kalmadığını ifade etti.
Burling’in ayrılığı hakkında iki ana görüş öne çıkıyor: Birincisi ETNZ takımının başarısının -hatta dominasyonunun demek daha doğru olur- büyük bir kısmının tasarım ve teknik üstünlükten kaynaklandığı ve bu durumda muhtemelen Peter Burling ile finansal olarak anlaşamadıkları; ikinci olarak da Peter Burling’in Sail GP yarışlarında Yeni Zelanda takımının CEO ve dümencisi olarak önceliklerinin değiştiği konuşuluyor.
Bu konuda net bir bilgi olmamakla beraber bir sonraki America’s Cup’ta ETNZ takımında yer almayacağı kesinleşmiş durumda. Gelinen noktada, iki yıl sonra gerçekleşmesi beklenen yarışın tarih, mekan ve katılımcı takımları belirsizlik içindeyken bildiğimiz yegane konu; Athena Racing Team’in ETNZ’yi “challenge” ettiği.
PUIG WOMENS AMERICA’S CUP’A NE OLACAK?
Son olarak bütün bu karmaşa, PUIG Women’s America’s Cup tarafına daha da büyük bir belirsizlik olarak yansıyor. 37’nci edisyonunda çok büyük bir ivme kazanmış olan Women America’s Cup gündemden düşmüş, kazandığı tüm olumlu rüzgârı kaybetmiş durumda. Kadın yelkenciliği adına yeni gelişmeleri heyecanla bekliyor, bir sonraki yazımızda gölgede kalan detaylar hakkında daha geniş bilgi paylaşmayı umut ediyoruz.
